Vraag

29 maart 2021

“Hoe kan een zorgprofessional gevoelig zijn voor zingevingsvragen van ouderen met een GGZ-hulpvraag?”

Toelichting

Ik ben benieuwd naar uw mening/blik/perspectief op het gevoelig zijn voor het thema zingeving en uw mening over het belang van aandacht voor (zowel existentiële als alledaagse) zingeving.
Hoe geven wij op een goede manier aandacht aan zingevingsvragen? Op welke manier kunnen wij het gesprek over dit (vaak) gevoelig liggende onderwerp aan gaan?

Ik voer als student Social Work praktijkonderzoek uit als student-onderzoeker voor ZINSITIEF, daarom stel ik deze vraag. Ik wil de antwoorden die ik ontvang gebruiken voor mijn onderzoek. Ik ben erg nieuwsgierig wat u over het onderwerp te zeggen heeft! 

Profielfoto van Lianne Minderhoud
Lianne Minderhoud
Werkzoekende

Hallo Esther, ik ben op dit moment stage aan het lopen als begeleider rouw en verlies via een huisartsenpraktijk. Wat jij vraagt, doe ik dus de hele tijd en daar ga ik dan ook voor naar de mensen toe.
Wat jij zelf kan doen, is open staan voor vragen en vooral de verhalen van de mensen. Het hebben over evt. overleden echtgenoot of echtgenote, er even echt zijn voor de persoon is erg belangrijk. Vaak merk je zelf wel dat een persoon je iets wil vertellen, ga daar op in, als je echt even de tijd hebt.
We vinden het allemaal eng en spannend om over zingeving, gevoelens, rouw en verlies te spreken, maar vaak ben jij als zorgprofessional 1 van de weinigen voor ouderen, waarmee ze kunnen praten. Sta open voor hun verhaal, luister, luister en luister, dan doe je het goed! Ik hoop dat je hier wat aan hebt,

Profielfoto van Trees Claassen
Trajectregisseur

Ik heb dit aan mijn collega gevraagd, haar reactie:
Hoi Trees,

Ik neem aan dat deze vraag een onderdeel is van vele vragen, doordat jij mij expliciet deze vraag opstuurde vind ik het een beetje lastig om te antwoorden….ik hoop dat ik met mijn antwoord op de juiste weg zit.

De zingevingsvragen van de ouderen waar ik mee gewerkt heb binnen de GGZ/Pg, gingen over ‘er toe doen’, ‘met zichzelf en/of anderen in het reine komen’, ‘sterven op eigen manier’.

Om bij de echte vraag te komen, waren vaak diepgaande gesprekken nodig, waarbij eerst allerlei ‘door het leven geharde lagen’ van de ziel afgepeld moesten worden.
Hiervoor heb je als zorgprofessional tijd en een luisterend oor nodig, waarbij je actief dieper graaft als dat kan en een oplossing biedt die zowel binnen als buiten de eigen mogelijkheden van deze zorgprofessional vallen.

Bij ‘er toe doen’ was het zaak om de persoon zelf te blijven zien en ook te praten over hetgeen deze persoon in zijn leven had bereikt of na zijn leven achterliet.
(bv een woning die iemand gebouwd had, kinderen en kleinkinderen, inzet voor een goed doel……hier is van letterlijk alles mogelijk).

‘Met zichzelf en/of anderen in het reine komen’ ook dit is heel breed en heel persoonlijk, zo kan iemand behoefte hebben aan een geestelijke ondersteuner, maar kan het ook een telefoontje zijn naar een uit het oog verloren vriend om te vertellen dat men iets niet zo bedoeld had.
Hier is het zaak om uit te gaan van het mogelijke en niet gelijk van het onmogelijke en zal de zorgprofessional zich hiervoor moeten inzetten…..als iemand nog iets kan uitspreken geeft dat letterlijk lucht aan die persoon.

‘Sterven op eigen manier’ hier zal de zorgprofessional zijn eigen normen en waarden even moeten stallen en zich moeten richten naar de wensen van diens cliënten, vanzelfsprekend binnen de wettelijke mogelijkheden die er zijn.
Zo kan iemand ervoor kiezen om alleen te sterven, terwijl de zorgprofessional dat absoluut niet zou willen.
Of kiest men voor euthanasie, terwijl het geloof van de zorgprofessional dat niet toestaat.
En dan gaat het niet alleen om het moment van sterven alleen, maar ook op de manier waarop men tijdens of na het sterven de persoon wil herdenken en/of het stoffelijk lichaam wil begraven/beschikbaar stellen of wat ook.

Ik hoop dat ik je hiermee heb kunnen helpen Trees.
Met vriendelijke groet,


Carin Eekhof
Mentor

Profielfoto van Karen van 't Sant
Psychosociaal Therapeut

Beste Esther,

Ik heb een aantal maanden mensen met dementie mogen begeleiden in hun dagelijkse leven. Bij hen merkte ik dat de zingeving vooral zat in zo lang mogelijk zo zelfstandig mogelijk kunnen zijn. Het hielp hen om als mens serieus te worden genomen in wat zij nog wel kunnen en wat zij betekent hebben en nog betekenen voor de maatschappij en voor anderen.

Hoe we daar gevoelig voor kunnen zijn? Door te praten met deze mensen en naar ze te luisteren. Door ze uit te nodigen te vertellen over hun leven(sverhaal) en daarop door te vragen.

Succes met je onderzoek.

Hartelijke groeten, Karen van 't Sant.

Profielfoto van Hilde Rijks
Hilde Rijks
Gezondheidsbegeleider

dag Esther

Mijn naam is Hilde. Ik ben ruim 25 jaar werkzaam geweest binnen de GGzE
de laatste 10 jaar als casemanager en vaktherapeute bij ouderenpsychiatrie.

een collega, AIOS is net afgestudeerd als psychiater
met het eindreferaat:
Drs. Nathalie Heemskerk
Spiritualiteit integreren in de psychiatrie: Een kwantitatieve exploratieve studie naar de visies van GGZ-professionals op hun rol in het integreren van spiritualiteit in de zorg voor patiënten.

je kan haar een mailtje sturen: integralepsychiatrie@outlook.com
Ik wens je toe dat je voorzien wordt van het nodige om je onderzoek met glans te kunnen voltooien!!!

vriendelijke groet
Hilde Rijks

Profielfoto van Doret van Bussel
Gespecialiseerd begeleider

Hallo Esther,
Mijn naam is Doret en werk binnen de GGZ. Al 40 jaren, waarvan 20 jaren ambulant.
Juist binnen deze doelgroep zijn zingevingsvragen erg belangrijk. Op kleine schaal in de vorm van hoe vul ik mijn dag(en) in? hoe lukt me dat met de beperking die ik heb? hoe vindt ik aansluiting? vindt ik het zinvol(genoeg)?
Het onderwerp kan op grotere schaal inderdaad erg gevoelig liggen; is mijn leven zinvol genoeg om door te gaan? Juist om dit in openheid te bespreken geeft mensen ruimte/lucht. Er mag over gepraat worden. De schroom om dit niet te doen zit , m.i., vaak in jezelf.
Daarnaast is het een gegeven dat als mensen zich suïcidaal uiten wij het verplicht zijn om dit uit te vragen.
Hopelijk heb je er iets aan.

Met vriendelijke groet,

Doret v Bussel

Profielfoto van Nicolle Scholte
Ambulant begeleider, groepsbegeleiding, aandachtfunctionaris positieve gezondheid

Hoi Esther
Zingeving is een onderdeel van positieve gezondheid, waarmee wij werken binnen Heerlen stand-by. Er is een zingeving aandachtsfunctionaris; bij haar kun je vanuit de cliënt de vraag stellen om in gesprek te gaan.
De vraag komt bij veel cliënten aan bod, en is naar mijn mening de belangrijkste vraag. Er komen diepe verlangens en gevoelens naar boven, waarbij het heel belangrijk is om de veiligheid van de ander te blijven checken/waarborgen. Goed (oordeelloos) luisteren, erkenning geven,
Wat geeft je leven zin en heb je hierin een veranderwens. Welke behoefte wil je invullen en wat is er nodig om een stap hierin te zetten...

Succes met je onderzoek

Profielfoto van José van Duuren
Vrijwilliger

Hallo Esther,

Wat mij vooral nu te binnen schiet is:
Jezelf kwetsbaar durven en kunnen opstellen
Vertrouwen geven
Goed luisteren
Empathie tonen
Laagdrempelig contact maken

Veel succes en vriendelijke groet,
José van Duuren

Profielfoto van Godelieve van Liebergen
Godelieve van Liebergen
Vrijwilligerscoordinator en geestelijk verzorger

Hallo Esther,

misschien is het de moeite waard om contact op te nemen met een geestelijk verzorger van een GGZ-instelling in de buurt waar jij actief bent.
Een andere mogelijkheid is informeren bij de verschillende Centra voor Levensvragen die sinds 2019 overal in het land zijn opgericht.
Wellicht hebben zij een scholingsaanbod op dit vlak om zorgprofessionals te trainen?
Bijv. in Utrecht beschikt ons Centrum voor Levensvragen onder meer over een training Zingeving in de GGZ
en trainen wij onze vrijwilligers om ook voor die groep iets te kunnen betekenen.

Overigens zag ik op de website van ZonMW in de projectomschrijving van Zinsitief dat geestelijk verzorgers al worden genoemd.
https://www.zonmw.nl/nl/onderzoek-resultaten/kwaliteit-van-zorg/programmas/project-detail/zingeving-en-geestelijke-verzorging/zinsitief-sensitief-voor-zingeving-in-sociaal-werk/

Binnen de intramurale GGZ zijn er vaak, zo niet altijd, afdelingen Geestelijke Verzorging (of afdelingen met een soortgelijke naam) waar pastoraal medewerkers werkzaam zijn (ook vanuit humanistische hoek) om opgenomen patiënten te helpen met zingevingsvragen. Of dit in de ambulante zorg ook zo is, weet ik niet, maar iets dergelijks te organiseren (door een geestelijk verzorgende deel uit te laten maken van een of meerdere Fact-teams) zou aan te raden zijn.

Profielfoto van Jan Hofstede
Medewerker sociaalteam

Ik denk dat het van belang is dat je zingevingsvragen een hoge prioriteit geeft binnen de hulp verlening! daarbij is het van belang om helder te hebben hoe je zelf denkt over zingeving en waarde en normen die je hanteerd.
vooral in de GGZ en met name de ouderen is zingeving cruciaal. binnen de hulp verlening heb ik vaak ervaren dat we privé en werk gescheiden houden, maar ik denk zelf steeds meer dat dit binnen dit kader niet zo handig is. Ik zelf hanteer daarin dat als ik open ben over mijn zingevingsvragen. dit resulteert dan vaak in een open gesprek over algemene zingeving en loopt regelmatig uit in persoonlijke zingeving van de cliënt.

Profielfoto van Pauline Uijtdehaag
Medewerker cultuurparticipatie

Dag Esther, ik heb (vanuit mijn culturele invalshoek) niet direct antwoord op je vraag, maar wel een tip. Je zou je eens kunnen verdiepen in het gedachtegoed van Positieve Gezondheid, waarbij zingeving één van de grote speerpunten is. Op de website van het Institute for Positive Health (iph.nl) vind je hierover meer informatie.
Groet, Pauline Uijtdehaag
(CultuurCompaan, Roosendaal)

Profielfoto van Negin van den Berg
Medior Adviseur

Hai, mooie vraag. De tegenvraag die bij mij opkomt is: wat is de concrete betekenis van zingeving? Existentiële en alledaagse zingeving zegt mij nog niet zo veel, ik heb er mijn eigen beeld bij maar past dat ook bij de vraag van de cliënt? Mijn ervaring als jarenlange wijkwerker is: elk gesprek vindt plaats vanuit een vertrouwen, als dat er niet is, als die relatie niet gelijkwaardig en wederzijds is, worden dit soort gesprekken lastig en meer ingestoken vanuit een systeem of professie, terwijl dergelijke vragen heel delicaat zijn. Als iemand niet verder wil leven omdat hij/zij 'zingeving' mist in het leven, dan is het begin ve oplossing gelijkwaardig en in vertrouwen een relatie aangaan. En daar is aandacht en tijd voor nodig. De oplossing dient zich dan aan in dat contact. Als iemand zich niet een onderdeel voelt van een samenleving dan is de weg naar buiten een oplossingsrichting maar altijd vanuit de relatie en vertrouwen. Ik geloof hier heilig in.

Profielfoto van Brenda Dreesen
Projectleider buurt-/wijkgericht aanbod / trainer Positieve Gezondheid, Community Building en Presentie

Zingeving gaat o.a. over waarom iemand zichzelf er toe voelt doen. Heel belangrijk dus. Van belang om met mensen op onderzoek uit te gaan naar dat deel in zichzelf. Er valt veel te vertellen over dit onderwerp, maar je vraag is me niet helemaal duidelijk (of eenduidig). Ben je op zoek naar hoe je ervoor kan zorgen dat zorgprofessionals dit onderwerp bespreekbaar gaan maken of hoe je dit als zorgprofessional doet?